Stablecoin veya Sabitkoin Nedir?

Stablecoin, ya da sabitkoin, değeri başka bir varlığa sabitlenmiş koinlere verilen isimdir. Oldukça yeni bir konsept olan sabitkoinin değeri Amerikan Doları gibi itibari para birimlerine, altın gibi değerli metallere veya başka birçok şeye bağlı olabilir. Yaygın olarak itibari para birimlerine sabitleme tercih edilir. Yani Amerikan Doları’na bağlı bir sabitkoin’in tanesinin değeri 1$ olacaktır.

Sabitkoinler, kripto para fiyatlarının doğasında bulunan dalgalanmayı biraz olsun gidermek amacıyla ortaya çıkmış bir konsepttir. Normalde bu koinler teminata bağlıdırlar, yani dolaşımdaki toplam sabitkoin miktarı, bağlı olduğu değerin rezervine denk olacak şekilde ayarlanmışlardır. Yani değeri Amerikan Dolarına sabitli bir sabitkoinden 500.000 adet varsa, dolaşımda en azından 500.000$ da bulunması zorunludur.

Bitcoin’ni yaşadığı ani düşüşler ve çıkışlar göz önünde bulundurulduğunda uzmanlar, sabitkoinlerin kambiyo oranlarının yarattığı endişeyi gidereceğine inanıyorlar. Bu sayede ürün ve hizmetler karşılığında kripto para ile ödeme yapmanın daha cazip hale geleceğini de söylüyorlar.

En bilinen sabitkoinlere örnek olarak Tether (USDT), trueUSD (TUSD), Gemini Dollar (GUSD) ve Circle-Coinbase ortaklığında çıkarılan USD coin (USDC) gösterilebilir.
Piyasada sabitkoine olan talep sürekli artmaktadır. Dört büyük sabitkoinin blockchain’inlerinde gerçekleştirdiği işlemlerin toplamı 5 milyar doları buldu. Üç ayda %1032 artış gösteren bu toplam, sabitkoinlerin piyasada yer edindiğini kanıtlıyor.

Adı üstünde olan sabitkoinler, zaman içinde tutarlı ve neredeyse sabit bir fiyata sahip olmaları amacıyla tasarlanmışlardır. İtibari paraların dengeli fiyatları ile kripto paraların merkezsizleşmişlik getirilerini tek bir koinde buluşturan sabitkoinler olmadan kripto paraların teminatını vermek mümkün değildir. Çünkü sırtınızı yasladığınız değerler kısa zamanda değersizleşebilir. Örneğin maaşınızı kripto para ile aldığınızı hayal edin; yıl içerisinde çok farklı rakamlar elinize geçebilir, bu nedenle parasız kalabilir veya sıkıntılı durumlara düşebilirsiniz.

Sabitkoinlerin zaman içinde tutarlı bir fiyata sahip olması üç şekilde sağlanabilir.
Birinci olarak, sabitkoinin fiyatı bir itibari paraya sabitlenebilir; yani teminatı itibari para ile yapılabilir. Eğer bir sabitkoin Türk Lirasına sabitlenmişse, üretilen her 1 sabitkoin için 1 Türk Lirası merkezi bir muhafaza kurumunda saklanır. Bu kurum genellikle bankalardır. Amaç, koin ile varlığın birebir takasının yapılabilmesidir.
Ek olarak, kripto piyasasında sabitkoinin değerinin bir emtiaya bağlanması denemelerinin yapıldığı da oldu. Bu denemelerden en ünlüsü Venezuela’nın petro projesidir. Projede, koinin değerini petrole bağlamaya çalışan Venezuela, pek başarı kaydedemedi. Adını duyurmayı başaran başka projeler koini altınla sabitlemeyi denediler fakat altınla çalışmayı deneyen her 3 projenin 2’sinin başarısız olduğu ortaya çıktı. Emtia ile sabitkoinin dansının bir süre daha devam etmesi bekleniyor.

İkinci olarak, sabitkoinin fiyatı başka bir koinle sabitlenebilir. İlk başta bunun yalnızca daha çok dalgalanmaya sebep olacakmış gibi gelse de, üstesinden gelmenin yolları vardır. Örneğin, gereğinden fazla teminatlandırma bu yollardan biridir. Her bir sabitkoin karşılığında iki adet koin saklanır. Böylece merkezsizleşmişlik korunur ve dalgalanmanın vereceği zararın büyük bir kısmını yüksek volümlü kripto rezervi emer. Bu yöntemin kötü yanı, eğer sabitkoininizin popüler koinler arasında yerini almasını istiyorsanız bolca sermayeye ihtiyaç duyacaksınız.

Son olarak, başka bir varlığa sabitlenmeyen sabitkoinler vardır. Rezerv konseptini kabul etmeyen bu koinler, akıllı sözleşmelerin bankalar gibi fonksiyon göstermesini sağlarlar. Arz ve talep üzerinden denge sağlarlar; fiyatlar düştüğünde koinleri dolaşımda tutar, fiyatlar yükseldiğinde yeni koin üretirler.  Burada da amaç fiyatın, adeta bir varlığa sabitlenmişçesine tutarlı kalmasını sağlamaktır.

Hangi yöntem kullanılıyor olursa olsun, unutulmamalıdır ki fiyatın istikrarlı seyretmesi sabitkoinin bir özelliği değil, ulaşmaya çalıştığı bir hedeftir.

Popülerkoin

Sabitkoinlerin bu denli popüler hale gelmesinin en büyük sebebi, belirsizliği ortadan kaldırmasıdır. Birçok kullanıcı, özellikle bir para birimini kripto paraya dönüştürürken yaşadığı gerginlikten kurtulmak adına sabitkoinleri tercih etmektedir. Sabitkoinlerin sunduğu denge, birçok ülkenin kendi ulusal para biriminde elde edemediği bir özelliktir. Bu nedenle zaten hiperenflasyon ve politik karışıklık ile savaşan Venezuela yüzünü kripto paraya çevirmiştir.

Sabitkoinler, kullanıcılar için kripto dünyasının fırtınalı denizlerinde sakin bir liman gibidir denilebilir. Kullanıcılar, fırtına bulutlarını gördükleri anda itibari para birimlerine dönme ihtiyacı duymadan ellerindeki kripto parayı sabitkoinlere çevirebilirler. Bu çevirme işlemi kripto para ile itibari para arasında yapılanlardan daha ucuza gelebilir çünkü denklemden bankalar ve borsaların aldığı komisyon çıkarılmış olur.

Sabitkoin, Bitcoin’i de tahtından indirmeye kararlı gibi görünüyor çünkü yakın zamandaki ticaret hacmi rakamları sabitkoinler için 9.4 milyar dolar iken Bitcoin için 10.2 milyar dolardı. Bu da kaplumbağa ile tavşan yarışında olduğu gibi azimle ilerleyenin yarışı eninde sonunda kazanabileceğini akıllara getiriyor.

Sabitkoinlerin hızla popülerleşmesinin sebeplerinden biri de borsaların konuya duyduğu ilgiden kaynaklanmaktadır. Kripto para dünyasına yeni giren veya bir süredir bu dünyayı dolaşmakta olan kullanıcıların yolu illaki borsalara düşmüştür çünkü borsalar, kripto para sahibi olmanın en bariz ve basit yoludur. Borsaların bu konuya eğilmesi kullanıcıların bilinçlenmesine vesile olmuştur. Dünyanın en büyük altıncı kripto para borsası OKEx, kendi sabitkoinini çıkartmayı planlıyor. Kripto para borsalarının liderlerinden olan Binance, yakın zamanda Tether borsasını Sabitkoin borsası olarak adlandırdı ve sabitkoin kotasyon yelpazesini genişleteceğini duyurdu.

Sabitkoinin Sabit Olmayan Yanları

Sabitkoinin etrafında dolanan spekülasyonların sayısı az değildir zira bazı şeffaflık problemlerinin yaşandığı görülmüştür. Tanındık sabitkoinlerden olan Tether geçtiğimiz yıllarda yaşanan bazı tartışmalar sebebiyle dikkatleri üzerine çekmişti. 2017 yılında bir grup akademisyen tarafından yayınlanan bir çalışma, Tehter’ın ‘kripto para fiyatlarını manipüle etmek’ amacıyla ortaya çıktığını iddia etmişti. Aynı akademisyenler, Bitcoin’in fiyatının o yıla ait yükselişini sabitkoinlere borçlu olduğunu savunmuştu.

Buna ek olarak, Tether’ın tüm sabitkoinlerinin teminatını sağlayabilecek miktarda rezerve sahip olup olmadığı da tartışılan konulardan biriydi. 2018 yılının Haziran ayında gerçekleştirilen bir denetim sonucu yeterli rezerve sahip olduğu açıklandı. 2019 yılının Mart ayında ise Tether, internet sitesinde koinin tamamen Amerikan Dolarına sabit olduğunu açıklayan yazıyı değiştirdi. Yazıda yalnızca dolardan değil, üçüncü partilerin varlıklarından ve borçlarından da söz ediliyordu. Bu da sabitkoin taraftarlarının hoşuna gitmeyen bir tutumdu.

2018 yılında USDC’yi piyasaya süren ve sabitkoin konseptinin destekçisi olan Jeremy Allaire, tüm şirketlerin uygulayabileceği bir açık standart getirilmesini savunuyor. Allaire, kendi kenini yönetebilme yetkisinin arttırılmasının kullanıcıların yüreğine su serpeceğini, küresel ekonominin tokenleştirilmesinde yardımcı olacağını ve kripto sektörünün birbirine kenetlenerek itibari paraya daha kuvvetli bir ikame olmasının sağlanacağını savundu.

Sabitkoin karşıtı eleştirmenler ise, diğer kripto paraların değerinin gözardı edildiğini savunuyor. Tüm kripto paralar yıllardır kendi isimlerini duyurmak ve değerlerini oturtmak amacıyla çabalarlarken sabitkoinler oyunbozanlık yapıyor. Her ne kadar yatırımcılar için güvenli bir liman olsa da sabitkoin ticaretinin pek bir finansal kazanç getirmeyeceği aşikar. Bu nedenle eleştirmenler kripto paranın merkezsizleşmiş, kendi kendini yönetebilen ve bağımsız yapısının korunmasının aynı zamanda finansal getiri sağladığını söylüyor.

Kimler Sabitkoin Kullanıyor

Bankalardan sosyal medya platformlarına kadar birçok farklı firma kollarını sabitkoin için sıvamış durumda.

Her ne kadar JPMorgan Chase’in CEO’su Bitcoin’i bir düzenbazlık olarak adlandırsa da, bankanın kendisi uluslararası işlemleri hızlandırmak adına kendi sabitkoinini çıkartmayı planlıyor. Kripto para camiasında bu hamle karışık tepkiler aldı. Bazıları bunu sabitkoinin hanesine bir puan olarak yazarken, Ripple’ın CEO’sunun da dahil olduğu bir grup ise JPM Coin’i müşterek çalışmaya müsaade etmemesi sebebiyle eleştirdiler çünkü diğer bankaların bu koinden faydalanamayacakları barizdi.

Öte yandan, IBM, Stellar işbirliğiyle, blockchain temelli ödeme ağı World Wire’ı piyasaya sundu. Bu ödeme ağı, bankaların, kendi yerel para birimlerine sabitlenmiş sabitkoinler yaratabilmelerini sağlıyor. Uluslararası ağ Brezilya, Güney Kore ve Filipinler’deki kurumlar tarafından kullanılmaya başlandı.

Son olarak, itibari paraya sabitli bir sabitkoin çıkartmak adına onlarca mühendisi işe alan Facebook’tan bahsedelim. Sabitkoin aracılığıyla aileleri ve arkadaşları için Facebook üzerinden hediye almak isteyen insanların ödemelerinin güvenli hale getirilmesi planlanıyor. Bu sayede başka ülkelerde aileleri olan insanların düşük maliyetle havale yapabilmesi bile bekleniyor. ‘Facebook Coin’ güvenlik ve gizlilik iddialarına karşı verdiği savaş sebebiyle yorgun düşen şirketin kurtarıcısı olabilir.

Sabit Olanı Merkezsizleştirmek

Sabitkoinlerin tamamen merkezsizleşmiş hale gelmesi, kripto sektöründeki tartışma konularından biri zira birçok sabitkoin platformu taviz verilmesi gerektiği konusunda hemfikir. Sabitkoin taraftarları sektörde bolca bulunsa da kripto para kullanıcıları endişeliler. Bir kripto paranın değerinin Amerikan Dolarına sabitlenmesi, o kripto paranın eninde sonunda Amerikan bankacılık sistemiyle bir bağının olacağı anlamına gelmektedir. Yani kripto paranın değeri sırtını merkezi bir altyapıya yaslamak zorundadır. Bu da, 10 yıl önce yola çıkmadan önce rotasını bağımsızlığa doğru çizen Satoshi Nakamoto’nun vizyonuyla kesinlikle uyuşmamaktadır.

Durmadan yeni sabitkoinlerin yayınlandığı ve ticaret hacminin yükseldiği bir ortamda, yeni kripto segmentinin büyüyüp serpilmesi kaçınılmazdır. Şüphesiz ki bu sebeple sabitkoinin kullanım alanları da genişleyecek ve belki de içerdiği sorunlara çözümler de bulunacaktır. O zaman umuyoruz ki kripto parayı en azından denemek isteyen kullanıcıların aklı çelinecek ve daha çok kişi dalgalı fiyatlardan arınmış sularda yüzmenin tadını çıkarabilecektir.