Piyasalarda FOMO Etkisi ve Yatırımcı Profilleri

25 Ocak 2025: Piyasalardaki Son Durum

Bugün günlerden 25 Ocak 2025. Geçtiğimiz bir-iki aylık süreçte, kripto para piyasalarında ciddi bir düşüş yaşandı. Birçok parite, zirve seviyelerinden en az yüzde 50 oranında kayıplar yaşadı. Bazı coin’lerde ise düşüşler yüzde 70-80’leri buldu. Bu süreçte bazı yatırımcıların portföyleri hâlâ kârlı bir şekilde devam ederken, diğerleri maliyet seviyelerine geri döndü veya maliyetlerinin altına düşerek kayıp yaşadı. Bu üç farklı durumu göz önünde bulundurarak, üç tip yatırımcı profili belirlemek mümkün:

• Erken Yatırımcılar: Piyasanın en karamsar dönemlerinde, herkesin çekildiği bir ortamda alım yapmış olan bu grup, düşük seviyelerden aldıkları paritelerle büyük düşüşlere rağmen kâr elde etmeye devam ediyor.
• Zamanlaması Yanlış Olanlar: Bir süre sonra alım yapıp, kârlı bir pozisyonda kalmayı başaran bu grup, ancak satış yapmadıkları için fiyatların alım noktalarına gerilemesiyle kâr elde edemiyor.
• FOMO’cular: Alım yapmak için geç kalan, çevresindeki insanların ve sosyal medyadaki haberlerin etkisiyle hareket eden bu kişiler, genellikle kaçırma korkusuyla alım yaparak zarar ediyor.

FOMO Nedir?

FOMO, İngilizce “Fear of Missing Out” ifadesinin kısaltmasıdır ve Türkçeye “Kaçırma Korkusu” olarak çevrilebilir. Bu kavram, insanların hayatın birçok alanında bir şeyleri kaçırma korkusu yaşamasını ifade eder. Sosyal medyadan iş hayatına, sosyal çevreden finansal piyasalara kadar birçok alanda insanları etkileyerek geç kalmışlık hissine yol açmaktadır. Örneğin, bir cumartesi gecesi herkes dışarıdayken evde kalmanın verdiği rahatsızlık, ya da takip ettiğiniz bir kişinin Bitcoin’i 20 bin dolardan alırken, sizin henüz alım yapmamış olmanız FOMO’ya örnek teşkil eder.

Birçok kişi altcoin’ler alarak bu durumu deneyimlemektedir. Örneğin, ARKM paritesini ele alalım. Aşağıdaki grafikte dört farklı seviye belirledim: en dip nokta 0,38, ikinci seviye 0,76, üçüncü seviye 2,74 ve en tepe nokta 3,99. Bu seviyeler arasındaki düşüşler ve yükseliş oranlarını da grafiğe ekledim. Tüm bu verileri paylaşmamın sebebi, finansal piyasalarda fırsatları kaçırdığınızı düşündüğünüzde aslında ne kadar yanıltıcı olabileceğini göstermektir.

Fırsatları Kaçırmanın Sonuçları

Örneğin, 0,28 seviyesinden alım yapan bir kişi, satmadan beklediği takdirde yaklaşık 14 kat kâr elde edecektir. İkinci seviyeden alım yapan bir kişi ise yaklaşık 4,5 katlık bir yükseliş görecektir. Diğer yandan, ikinci seviye olan 0,76 bölgesini bekleyen bir kişi, en tepe nokta olan 3,99’a kadar yükseliş gördüğünde, FOMO’ya kapılarak alım yaparsa önce yüzde 70, ardından yüzde 81’e varan bir düşüşle karşılaşabilir ve hedeflediği bölgeye ulaşamadan yaklaşık 3 katlık bir fırsatı kaçıracaktır.

Piyasalarda birçok kişi tek yönlü görme yanılgısına düşerek sürekli yükseliş beklemektedir. Bu durum oldukça yaygındır; çünkü herkes yatırım yaptığı ürünün fiyatının artmasını ve kâr elde etmeyi ister. Ancak, piyasalarda hem yükselişlerin hem de düşüşlerin kaçınılmaz olduğunu unutmamalıyız. Aksi takdirde, hem maddi hem de manevi sorunlarla karşılaşabiliriz. Yüzde 70-80’lik düşüşler bazıları için büyük bir krizken, diğerleri için fırsatlar olarak değerlendirilebilir.

FOMO’ya Neden Kapılıyoruz?

Peki, neden FOMO’ya kapılıyoruz? Bunun en büyük sebeplerinden biri, sosyal karşılaştırmalar ve sosyal medyanın etkisidir. İnsanlar, sosyal medya üzerinden başkalarının kazançlarını gördükçe, kendilerinin fırsatları kaçırdığına inanmakta ve daha yüksek fiyatlardan alım yapma korkusu taşımaktadır. Sosyal karşılaştırmalar, kişiyi mutsuz edebilir; kişi kendi kârından memnun olamazken başkalarının kazançlarını görünce daha fazla hüsran hissedebilir. Ayrıca, herkesin alım yaptığını gören bir kişi, kendi kararlarının doğruluğundan şüphe edinerek yanlış bir yola sapabilir.

Önceden kaçırdığımız fırsatlar da bilişsel hassasiyetimizi etkiler. Daha önce almak isteyip de almadığımız bir paritenin yükseldiğini gördüğümüzde, öfkelenebilir ve benzer bir durumda tekrar hata yapmamak için alım yapma kararı alabiliriz.

FOMO’nun Üstesinden Nasıl Geliriz?

Kısacası, neredeyse herkes FOMO’ya kapılmaktadır. Önemli olan, bir işleme girmeden önce gerçekten kendi irademizle mi yoksa başkalarının etkisiyle mi hareket ettiğimizi fark etmektir. Eğer normalde alım yapmayı düşünmediğiniz bir seviyeden alım yapıyorsanız, durup bu kararın mantıklı olup olmadığını sorgulamanız faydalı olacaktır.

ARKM grafiğinde de gördüğünüz gibi, piyasalarda fırsatlar asla bitmez. Bugün trene atlamamış olmanız, yarınki fırsatı kaçıracağınız anlamına gelmez. Dolayısıyla, tek bir pariteye odaklanmak yerine, akıllıca yatırım yaparak kararlarınızı zamanla yaymak çok daha sağlıklı bir yaklaşım olacaktır.