Kripto Para Piyasasında Zengin Olma Hayali ve Gerçekler

Tarih Mart 2022. Bitcoin, yaklaşık 45 bin dolar seviyelerinde işlem görmekte. Birçok yatırımcı, boğa piyasasının sona erip ermediğini ve yükselişin yeniden başlayıp başlamayacağını merak ediyor. Shiba, Doge, Solana, Holo gibi birçok altcoin’de yatırım yapanlar, kaybedenler ve kazananlar arasında gidip gelen bir ortamdayız. Yakın bir tanıdığım, 89 dolardan AVAX almıştı. Bu coin, 83 dolara gerileyip sonrasında 103 dolara çıkarak 3 haneli rakamlara ulaşmıştı. Ancak daha sonra önce 80 dolara, ardından 50 dolara düşerek en son 13,71 seviyesini gördü (uzun bir süre sonra 8,71 ile en dibini gördü). Peki, yakından tanıdığım bu kişi bu süreç boyunca ne yaptı? Öncelikle, ne yazık ki takip ettiği fenomenlerin söylediklerine odaklanıyordu. Birçok fenomen, o dönemde yükselişin devam edeceği konusunda takipçilerine tavsiyelerde bulunarak boğanın bitmediğini ve bu seviyelerin alım yapmak için en doğru zamanlar olduğunu savunuyordu. Kripto Fenomenlerine Neden Güveniliyor? Sosyal Psikolojik Bağlamda Bir İnceleme adlı serimizi inceleyerek, insanların kriz anlarında hiç bilmedikleri bir alanda fenomenlerin söylediklerine nasıl dayandıklarını anlayabilirsiniz.

Market Döngüsünü Bilmeyen Yatırımcılar

Şimdi yazımızın ana konusuna dönecek olursak, fenomenlerin tavsiyeleriyle tanıdığım kişi için maliyet düşürme süreci başlamıştı. Yazıya başlamadan önce kendisinden de teyit alarak maliyet düşürdüğü seviyeleri öğrendim. İlk olarak 70 dolardan, ardından 50 dolardan ve en son 25 dolardan alım yapmış. İlginç bir şekilde, yaptığı alımların tam sayı olması dikkat çekici bir ayrıntı. Kendi mantığına göre piyasa, her alım yaptığı noktadan dönecek olsa çok büyük kazançlar elde edecekti, ancak her seferinde daha da düşmeye devam etti. Eğer market döngüleri hakkında en ufak bir bilgisi olsaydı, bu seviyelerden alım yapmaması gerektiğini ve piyasalara dikkat etmesi gerektiğini bilirdi. Özetle, 89 dolardan yaptığı alımı taşımak ve işleminde stop (durdur) olmaması zaten sorunken, alttan eklemeler yapması zararı katlanmasına sebep oldu.

LUNA Krizinde Yaşananlar

Benzer bir durumu LUNA krizinde de gözlemlemiştik. 119,55 dolarlık tarihi zirvesinden sonra 100 dolara yakın seviyelerde dolaşan LUNA, 11 Mayıs 2022 tarihinde rezerv ve algoritmaya dayalı sorunlar nedeniyle neredeyse yüzde 100 düşüş yaşadı ve sıfıra yaklaşmaya başladı. Burada dikkat çeken nokta, deneyimli yatırımcıların ve trader’ların ellerindekileri satmaya ve short (düşüş yönlü pozisyon) açmaya çalışırken, piyasalar hakkında bilgi sahibi olmayan kişilerin fiyat düştükçe alım yapmaya devam etmesiydi. Deneyimli yatırımcılar, durumun piyasa açısından milyarlarca dolarlık zarara yol açabileceğini ve Bitcoin’in yanı sıra diğer altcoin’lerin de daha da aşağı gidebileceğini öngörerek riskli bir varlıkta bulunmaktansa, ellerindekileri satmaya çalışıyordu. Öte yandan bilgisiz “yatırımcılar”, “buradan yükselir” diyerek zengin olma hayallerini sürdürmeye çalışıyordu. Her iki hikâyenin ortak noktası, kişilerin zengin olma hayaliyle düşen bir bıçağı tutmaya çalışmalarıdır.

Batık Maliyet Yanılgısı

Yatırımcıların batık maliyet yanılgısına kapıldığı durumlarda, duygusal bir yaklaşım sergiledikleri vurgulanmaktadır. Çünkü yapılan yatırım yalnızca paradan ibaret değildir; harcanan emeğin yanı sıra kişi, uzun bir süre boyunca beklediği ve daha fazla kaynak ayırdığı için “aptal” yerine konulduğunu hissedebilir. “Aptal” olmadığını kendine kanıtlamak adına ise davranışlarını devam ettirme eğilimindedir. “Bu kadar yatırım yaptık, boşuna mı gitsin?” düşüncesiyle hareket eden kişiler, kaybettikleri parayı geri kazanma umuduyla daha fazla kaynak ayırarak, daha da derin bir kayba sürüklenebilir. Dolayısıyla, “Zararın neresinden dönsem kârdır” mentalitesiyle hareket etmek gerekir.

Gerektiğinde Kangren Olan Kolun Kesilmesi

Batık maliyet yanılgısı, bizlere yatırımlarımız sırasında temel almamız gereken şeyin yalnızca kaynaklarımız ve kazanç beklentimiz olmaması gerektiğini öğretir. Bir işe girmeden önce her zaman “En fazla ne kadarlık zararı kaldırabilirim?” düşüncesini edinmeli, kâr/zarar hesabı yapmalı ve gerektiğinde kangren olan kolu kesip tüm vücudu kurtarmalısınız. Örneğin, XRP yatırımcıları bir gün yükseleceği umuduyla uzun bir süre aynı noktada beklemektedir. Evet, belki bir gün gerçekten yükselecek olabilir, ancak kâr etmek amacıyla yapılan bir yatırımda uzun bir süre boyunca aynı yerde beklemek ne kadar mantıklı? Özetle, yatırım kararlarınızı verirken dışarıdan bir gözle bakmaya çalışmalı ve “Başkası bu durumda olsaydı nasıl bir tavsiye verirdim?” sorusuna verdiğiniz cevapları dikkate almalısınız. Doğru zamanlarda doğru kararlar alabilmek için finans bilginizi geliştirmeli ve piyasalarda daha fazla deneyim kazanmalısınız.