Kripto madencilerini çarpacak vergi hazırlığı!

Beyaz Saray, kripto para madencilerinin kullandığı elektrik üzerinden yüzde 30 ekstra vergi almak için bastırıyor. Şayet bu istek onaylanırsa 10 yılda 3.5 milyar dolarlık DAME vergisi kapıda. Beyaz Saray İktisat Danışmanları Konseyi’nin 2 Mayıs 2023 tarihli blog yazısında bu verginin ayrıntıları ve münasebetleri de açıklandı.

Kripto para ekosistemi bilhassa 2022 ve 2023’te çok sayıda yasala teşebbüsle uğraş etmek zorunda kaldı. FTX‘in geçtiğimiz yıllarda batışı bilhassa ABD merkezli borsalara yönelik açılan soruşturmaların fitilini ateşledi. Öbür yandan yan düzenlemeler ve giderek büyümesi durdurulamayan bu pazardan nakit akışı sağlayacak, bir müddettir devam eden çevresel telaşlara ait tartışmaları da dikkate alacak atılımlar geldi. Bunlardan bir tanesi de Beyaz Saray İktisat Danışmanları Kurulu tarafından geçtiğimiz günlerde yayımlanan bir blog yazısıyla ortaya çıktı.

Bu blog yazısına nazaran Beyaz Saray ABD Kongresi’nden kripto para madenciliğinde kullanılan elektriğin maliyetini yüzde 30 artıracak bir ek vergiyi onaylamasını istiyor. Hatta bu verginin ismi bile hazır: DAME tüketim vergisi. Yani Dijital Varlık Madenciliği Gücü tüketim vergisi.

Peki bu blog yazısında tam olarak ne söyleniyor ve ne isteniyor? İşte rapordaki çarpıcı sözler:

“Geçen ay Lider (Joe Biden), ekonomiyi büyütmek, aileler için maliyetleri düşürmek, Tıbbi Bakım Hizmetleri ve Toplumsal Güvenliği korumak ve güçlendirmek, açığı azaltmak emeliyle kritik yatırımlar yapmak için son iki yılda kaydedilen ilerlemeyi temel alan 2024 Mali Yılı Bütçesini açıkladı.

Bu yılın bütçesindeki yeni bir teklif olan Dijital Varlık Madenciliği Gücü (DAME) tüketim vergisi, Başkan’ın hem uzun müddettir devam eden ulusal zorlukları hem de ortaya çıkan riskleri (ekonomik ve çevresel maliyetleri) ele alma taahhüdünün bir örneğidir. Bir basamaklı geçiş devrinden sonra, firmalar kripto madenciliğinde kullandıkları elektriğin maliyetinin yüzde 30’una eşit bir vergiyle karşı karşıya kalacaklar.

Kripto madenciliği, örneğin, doğrulayıcıyı seçmek için hesaplamalar yapmak üzere bilgi süreç ekipmanını kullanarak, kriptografik olarak inançlı varlıkları dağıtık bir deftere kaydetmek ve aktarmak için kripto varlık sahipleri ortasındaki süreçleri doğrulama sürecidir. Şu anda, kripto madenciliği firmaları, lokal etraf kirliliği, daha yüksek güç fiyatları ve artan sera gazı emisyonlarının iklim üzerindeki tesirleri halinde diğerlerine yükledikleri maliyetin tamamını ödemek zorunda değiller. DAME vergisi, firmaları topluma verdikleri ziyanları daha düzgün hesaba katmaya teşvik eder.

Kripto varlıklar sanal olsa da, bu yılki Başkan’ın Ekonomik Raporu’nun (“Dijital Varlıklar: Ekonomik Unsurları Yine Öğrenmek” başlıklı) bir kısmında vurgulandığı üzere, hesaplama açısından ağır üretimlerine bağlı güç tüketimi çok gerçektir ve çok gerçek maliyetler getirir. New York Times’ın yakın tarihli raporları, etraftaki 3 milyon meskenin kullandığı güce eşit olarak hesapladıkları en büyük kripto madenciliği operasyonlarının 34’üyle bağlantılı güç tüketiminin ölçeğini vurguladı. Üstteki biçimde de gösterildiği üzere, 2022’de Amerika Birleşik Devletleri’nde kripto madenciliğinde kullanılan elektrik ölçüsü, ülkenin tüm konut bilgisayarlarına yahut konut aydınlatmasına güç sağlamak için kullanılana benzeriydi.

Kripto madencilerin yüksek güç tüketimi, bu firmaların ülke çapında bulunduğu etraf, ömür kalitesi ve elektrik şebekeleri üzerinde olumsuz tesirlere sahiptir. Elektrik üretiminden kaynaklanan kirlilik orantısız bir biçimde düşük gelirli mahallelere ve ‘dezavantajlı’ topluluklara düşüyor. Kripto madencilerin ağır ve ekseriyetle değişken güç tüketimi de tüketiciler için elektrik fiyatlarını yükseltebilir ve lokal elektrik şebekeleri için riskleri artırabilir; ekipmanı zorlayarak hizmet kesintilerine ve güvenlik tehlikelerine neden olabilir. Tekrar de, kripto madenciliği coğrafik olarak hareketli olduğundan ve iş modelinin istikrarı belirsizliğini koruduğundan, lokal kamu yönetimleri, madencilik faaliyetinin durması yahut uzaklaşması durumunda gereksinim duyulmayabilecek kapasiteyi yükseltmeye yatırım yapmaları durumunda finansal risklerle karşı karşıya kalır.

Çevresel telaş vurgusu…

Madenciler mevcut pak gücü kullandıklarında bile kripto madenciliğin çevresel tesirleri mevcuttur. Örneğin, kripto madenciliği operasyonlarının sıklıkla yer aldığı hidroelektrik üniteleri kelam konusu olduğunda, kripto madenciler tarafından artan elektrik tüketimi, öbür kullanımlar için mevcut olan pak güç ölçüsünü azaltır, fiyatları yükseltir ve genel olarak daha kirli elektrik kaynaklarına olan bağımlılığı artırır.

Bu bilinen maliyet ve risklerin yanı sıra, kripto madenciliği, tipik olarak benzeri ölçülerde elektrik kullanan işletmelerle ilişkilendirilen mahallî ve ulusal ekonomik yararlar sağlamaz. Bunun yerine, Başkan’ın Ekonomik Raporunda detaylı olarak açıklandığı üzere, güç daha geniş toplumsal yararları şimdi gerçekleşmemiş olan dijital varlıkları üretmek için kullanılıyor . İstihdam yahut ekonomik fırsat biçiminde mahallî topluluklara yarar sağladığına dair çok az ispat vardır ve araştırmalar, mahallî vergi gelirindeki küçük artışların firmalar ve haneler için artan güç fiyatlarıyla ziyadesiyle dengelendiğini bulmuştur.

Çin, Kanada örnekleri…

Kripto madenciliğinin yurtdışına (örneğin daha kirli güç üretimi olan bölgelere) taşınma potansiyeli bir telaş kaynağı olsa da, öteki ülkeler de kripto varlık madenciliğini kısıtlamak için giderek daha fazla hareket ediyor. Çin, başka sekiz ülke üzere bu tıp faaliyetleri 2021’de büsbütün yasakladı; üç Kanada eyaleti de kripto madenciliği moratoryumlarını duyurdu yahut yürürlüğe koydu. Benzeri formda, kimi ABD Eyaletleri ve bölgeleri artık faaliyet için daha yüksek elektrik fiyatları uyguluyor yahut bu faaliyeti kısıtlıyor.

Kripto madenciliğinin bir lokal topluluktan başkasına basitçe itilmemesini sağlamak için ulusal bir siyasete muhtaçlık vardır. Elbette, DAME vergisi her kedere deva değil; bu, Yönetimin iklim değişikliğiyle çaba, güç fiyatlarını düşürme ve tüm Amerikalılar için elektrik seçeneklerine erişimi artırma eforlarının sırf bir örneği. Emsal halde, Başkan’ın dijital varlıkların sorumlu gelişimini sağlamak, vergi muamelelerini modernize etmek ve finansal istikrar risklerini azaltmak için daha büyük uğraşlarının yalnızca bir örneğidir.. 10 yılda 3.5 milyar dolar gelir elde edeceği iddia edilen DAME vergisinin birincil maksadı, kripto madencilerinin mahallî topluluklar ve etrafa uygulanan maliyetlerden kendilerine düşen hissesi ödemelerini sağlamaya başlamaktır.”

Üstelik Biden’ı ateşli formda savunacakbaşka siyasetçiler da var. Mart ayında Senatör Ed Markey ve Temsilci Jared Huffman, kripto şirketlerinin tüm emisyonlarını açıklamasını gerektiren Kripto Varlık Çevresel Şeffaflık Yasası’nı kamuya açıklamıştı. Markey, Twitter’da “ABD’de bir yıllık Bitcoin madenciliği, gazla çalışan 7,5 milyon araba kadar karbon emisyonu yarattığında, bir meselemiz var demektir” diye yazdı ve ekledi: “Kripto sanayisi büyüyor, lakin iklim adaleti için verilen gayret de büyüyor. Bu şirketlerden hesap soracağız.”

Aslında bu blog yazısında da bahsedildiği üzere bu tartışma yeni bir tartışma değil. Çin’in 2021’de kripto para piyasalarında kısa müddetli zelzele tesiri yaratan kararıyla ülke, kripto madenciliğini yasaklayan bir dizi tedbir almıştı. Bu da büyük madencilerin faaliyetlerini Kanada, Rusya, Kazakistan, ABD, Malezya üzere coğrafyalara kaydırmasına yol açmıştı. İkinci büyük darbe de Kanada’dan gelmiş ve üç büyük eyalette tekrar madencilik faaliyetlerini cezalandıran uygulamalara gidilmişti. Ana tartışma ise bilhassa de eski bir teknoloji ile gerçekleşen Bitcoin madenciliğinin elektrik tüketimi ve yarattığı çevresel tesirler üzerine yürüyordu. Her ne kadar birçok altcoin için gerçekleşen madencilik faaliyetleri daha yeni teknolojilerle daha az güç tüketimine ağırlaşsa da aşağıdaki grafiğe nazaran bu tartışmanın sona ermesini engelleyen asıl sebep Bitcoin madenciliğinin giderek artan güç tüketimi:

Buna karşılık Javelin Stratejisti ve Araştırma Analisti Joel Hugentobler, Beyaz Saray’ın bu teşebbüsünün bir sonuca varacağı konusunda epeyce kuşkulu. Hugentobler, önerilen vergiyi, yasalaştırıldığı takdirde kesimi öteki ülkelere yanlışsız uzaklaştıracak yanlışlı bir araç olarak nitelendiriyor:

Javelin Stratejisti ve Araştırma Analisti Joel Hugentobler

“Madencileri vergilendirmek, münasebeti ne olursa olsun, madencilerin elektriği bir o kadar ucuza bulabilecekleri ve vergi ödemek zorunda kalmayacakları diğer bir ülkeye yönlendirecek. Federal hükümet inovasyonda önder olmak istediğini söyleyip duruyor, fakat yıllar boyunca düşünüp taşınıp önerdiği her şey aksini kanıtlıyor.”

Ayrıca Hugentobler, kripto madencilerinin esasen yenilenebilir güç üzere yenilikçi yaklaşımlardan yararlandığına işaret ederek, idarenin vergi teşebbüsüne itiraz ediyor.