Kripto ekosistemi, İslami finans için neden hayati kıymet taşıyor?

Geleneksel finansal yapı, hükümetleri desteklemekten milyar dolarlık süreçleri kolaylaştırmaya, kredi vermeye ve yatırım fırsatlarına kadar birçok bölüme yayılmıştır. Tüm dünyada iktisatların, işletmelerin ve hane halklarının gerisindeki çerçeve budur.

Ancak İslami finans dünyasında klâsik finansal yaklaşımlar geçerli değildir. İslami finans, dünya çapındaki dindar Müslümanların günlük süreçlerini sürdürmektedir.

Şeriat kanunlarına nazaran faizli yatırımlar ya da krediler almak ve belirsizlik üzerine spekülasyon yapmak – klâsik finansın tüm temel taşları – yasaktır. Bu durum, şu anda 2,4 trilyon doların üzerinde bir bedele sahip olan ve yıllık %10-12 oranında büyüyen İslami finansı yavaşlatmamıştır.

Web3 büyümeye devam ettikçe ve daha geniş finansal ortamdaki evrimi teşvik ettikçe, İslami finansın eninde sonunda blok zinciri ve kripto yaklaşımını benimsemesi gerekeceği açıktır. Lakin bu geçiş sadece bölümün büyümesiyle gerçekleşmeyecek: İslami finansın tabiatında var olan yüksek etik standartların korunması da bir öbür ön şart.

Bu standartlar, paranın tabiatından günlük finansal uygulamalara kadar finansın pek çok tarafını kapsamaktadır. Dindar Müslüman toplumunun yine düzenlenmiş bir ödeme sisteminden daha fazlasına muhtaçlığı var. Bütüncül bir hayat şekli tahliline gereksinim duymaktadır.

Kriptonun evrimi ve İslami finans ilişkisi

Kripto para ünitesini çevreleyen anlatı ekseriyetle klâsik sistemlerle olan huzursuz bağı etrafında dönmektedir. Kimileri bunu berbat aktörlerin ve yerleşik finansal tertibe yönelik potansiyel tehditlerin alanı olarak görürken, birçoğu klasik finansın muhakkak istikametlerinden kaynaklanan dengesizlikleri yahut eşitsizlikleri giderebileceğine inanıyor.

Bu maksatla, Müslüman alimler kripto para ünitelerinin İslami finans içinde caiz olup olmadığını değerlendirmeye başlamıştır. Bu alimler ortasında kriptonun helal olup olmadığı konusunda bir tartışma yaşanmış ve kripto dünyası başlangıçta belirsizlikle karşılanmıştır. Lakin, kripto geliştikçe, birçok alimin ve bireyin görüşü değişti. Birtakım kripto projeleri, İslami finans konusunda derinlemesine bilgi sahibi olan saygın alimlerden fetva (dini onay) almıştır. Bu fetvalar, bu cins projelerin güvenilirliğini desteklemekte ve Şeriat prensiplerine bağlılıklarını teyit etmektedir.

Müslümanlar, kriptoyu giderek benimsiyor

Hem Müslüman alimler hem de düzenleyici siyaset, kripto yorumlarında değişime uğramıştır. Mart 2023’te BAE Merkez Bankası, CBDC’nin ülkenin finansal hizmetler kesiminin dijital dönüşümünü hızlandırması için planlarını açıkladı. Dubai’nin ilerici düzenleyici rejimi Sanal Varlıklar Düzenleme Kurumu, İslami dijital teşebbüsler ile kripto ortasında bir köprü vazifesi görerek global kripto firmalarının ilgisini çekiyor.

Chainalysis tarafından yakın vakitte yayınlanan bir rapora nazaran MENA, Temmuz 2022 ile Haziran 2023 ortasında iddiası 389,8 milyar dolarlık zincir içi bedel (küresel süreç hacminin %7,2’si) ile altıncı en büyük kripto ekonomisidir.

MENA birebir vakitte birinci 30 ülke endeksinden üçüne mesken sahipliği yapmaktadır: Türkiye (12), Fas (20) ve İran (28). Güneydoğu Asya’nın en kalabalık Müslüman ülkesi ve en büyük iktisadı olan Endonezya, kripto borsalarını PT Bursa Komoditi Nusantara yahut Emtia Vadeli Süreçler Borsası olarak tek bir çatı altında kamulaştırdı. Kripto Benimseme Endeksindeki birinci 20 ülkeden beşi, Türkiye (nüfusun yarısından fazlasının kriptoya yatırım yaptığı yer), Nijerya, Endonezya, Pakistan ve Fas dahil olmak üzere çoğunluğu Müslüman olan ülkelerdir.

Ekosistem yaklaşımının gerekliliği

İslami finansın, temel unsurlarındaki etikten ödün vermeden blok zinciri ve kripto gelişmeleriyle ahenk sağlaması çok değerlidir. İslami finans, finansal süreçleri ve Müslüman hayatının daha geniş taraflarını kapsayan bir dizi etik standarda dayanmaktadır. Ödeme tahlilleri için blok zinciri teknolojisinin benimsenmesi bu bağlamda yetersizdir. Bunun yerine, İslami finans unsurlarının kripto para teknolojisiyle entegrasyonunu sağlayan kapsamlı bir sistem gereklidir.

Islamic Coin Kurucu Ortağı Mohammed AlKaff AlHashmi, “Bunu başarırken, bir proje sadece L1 blok zinciri, kripto para ünitesi, cüzdan ve launchpad üzere rastgele bir blok zinciri ekosisteminin tabiatında bulunan temel bileşenlerin oluşturulmasını dikkate almamalıdır” dedi. “Ayrıca Şeriata uygunluk için tasarlanmış zincir içi ve zincir dışı yapıları da içermelidir. Proje, Müslüman toplumun günlük ihtiyaçlarını karşılamak için üçüncü taraf iştirakçiler tarafından geliştirilen çeşitli merkezi olmayan uygulamalar (dApps) sunmalıdır.”

İslami kripto, Müslüman toplumunun çeşitli finansal muhtaçlıklarını karşılayan bütünsel bir tahlil sunmalıdır. Bir ekosistem yaklaşımı, Müslüman kıymetleriyle uyumlu olacak çeşitli eser ve hizmetler için bir platform oluşturmak manasına gelir.

Gelecek vaat eden bir ekosistem

İslami finans süratle genişlerken, dijital karşılığı büyük ölçüde kullanılmadan kalmıştır. İslami geleneğin ahlaki pahalarını blok zinciri teknolojisinin gücüyle birleştirmek, dünyanın dört bir yanındaki Müslümanlara yarar sağlayacak cazip bir tahlil sunabilir. Merkezi olmayan uygulamaları kapsayan bir ekosistem stratejisini ve kripto para ünitesini bir ödeme seçeneği olarak değil, ahlaki açıdan dürüst bir hayat biçimi tercihi olarak benimsemeye istekli olanlarla iştirakleri göz önünde bulundurmalıyız.

Şeriata uygun bir ekosistemin başlangıcı, etik unsurların en son teknolojiyle bir ortada var olduğu bir finans ortamına gerçek değerli bir adımdır. Bu gayret yalnızca Müslüman nüfusun ufkunu genişletmekle kalmıyor, tıpkı vakitte etik ve sürdürülebilir finansal tahliller için yeni bir seçenek sunuyor. Islamic Coin bu yeniliğin dümeninde yer almaktadır ve global ölçekte finans ortamını yine şekillendirme potansiyeline sahiptir.