Kripto dalının temelleri: Halving nedir? Kripto para fiyatlarını nasıl tesirler?

Bitcoin başta olmak üzere kimi kripto para ağlarında makul müddetlerde gerçekleşen halving olayı, Blockchain ağının işleyişi konusunda en değerli etkinliklerinden biridir. Kripto para madencileri olarak isimlendirilen bilgi süreç faaliyetlerini yürüten kişi ve kurumları direkt etkileyen bu olay, tıpkı vakitte kripto yatırımcıları tarafından da yakından takip edilir. 

Halving, iş ispatı konsensüs sisteminde çalışan Blockchain ağlarında madencilik ödülünün yarılanması manasına gelir. Kabaca kripto para arzını düşüren bu olay, talep artışına bağlı olarak fiyatın yükseliş eğilimini artırır. 

Bitcoin, birinci kripto para ünitesi olarak halving’in uygulandığı birinci Blockchain ağıdır. Bitcoin, hâlâ gizemini koruyan geliştiricisi Satoshi Nakamoto tarafından piyasaya sürüldüğü 2009 yılında madencilik mükafatı 50 BTC idi. 4 yılda bir gerçekleşen ödül yarılanmasıyla blok mükafatı sırasıyla 2012 yılında 25 BTC’ye, 2016 yılında 12,5 BTC’ye, 2020 yılında 6,25 BTC’ye düşürüldü. Şu an madenciler çıkardıkları her blok için 6,25 BTC kazanırken bu ölçü, 2024 yılında Bitcoin ağında 4.sü gerçekleşecek olan ödül yarılanmasıyla 3.125 BTC’ye düşecek. 

Bitcoin ağının yazılımına nazaran ödül yarılanması, 2140 yılında 32. halving ile sona erecek. Bitcoin, arzı sonlu bir varlık olarak her 210.000 blok üretiminde verilen mükafatın yarılandığı bir blockchain ağı olarak ayarlanmıştır. Bitcoin arzı, azami 21 milyon BTC olarak ayarlandığı için bu ölçüye ulaşıldığında Bitcoin üretimi sonlanacak ve madenciler de blok mükafatı alamayacaklar. Bunun yerine madenciler, mevcut bloklar üzerinde gerçekleşen süreçleri doğrulayarak yalnızca süreç fiyatları kazanabilecekler. Şu anda, 19,42 milyon BTC (toplam arzın yaklaşık %92,5’i) çıkarılmış durumda.

Bitcoin halving neden kıymetlidir? Fiyat üzerinde tesiri nedir? 

Halving, Bitcoin ağındaki token iktisadının temelini oluşturur. Çünkü bu yolla Bitcoin arzı denetim altına alınırken prestiji para ünitelerinin sınırsız para arzına karşılık değerli bir avantaj sağlar. 

Ayrıca arzının 21 milyon ile hudutlu tutulması, varlığın kıtlığı açısından kıymetli bir faktör olarak görülür. Bitcoin yazılımına kodlanan halving düzeneği, Blockchain ağının merkezsizlik tabiatı gereği otomatik olarak gerçekleşir. Şimdiye kadar gerçekleşen 3 halving olayının Bitcoin fiyatı üzerinde kıymetli tesirleri oldu. Fakat uzmanlar, yıllar geçtikçe halving’in Bitcoin fiyatı üzerindeki olumlu tesirinin azalabileceği görüşünü paylaşıyor. O denli ki yıllar geçtikçe madencilerin kazanacağı ödül ölçüsü azalacağından kimi madencilerin piyasadan çekilmek zorunda kalmasının kripto para fiyatı üzerinde olumsuz tesire neden olabileceği görüşleri bulunuyor. 

Ancak öbürleri Bitcoin fiyatında uzun vadeli yükseliş eğilimine güvenerek madencilerin elde edecekleri BTC’lerin dolar bazında tatmin edilci meblağlarda olacağını savunarak bu görüşü reddediyor. Ayrıyeten Bitcoin ağında madencilik faaliyetleri azaldığında zorluk derecesindeki düşüşten ötürü faaliyete devam eden madenciler, daha düşük maliyetle süreçlerini sürdürebileceğinden bu alanda otomatik olarak bir istikrar kurulmaya devam edileceği görüşü de tartı kazanıyor.

Diğer yandan halving’in kripto para fiyatı üzerindeki olumlu tesiri büyük ölçüde spekülatif hareketlere bağlıdır. Teorik olarak bir malın talebi sabit kaldığında ya da arttığında arzın azalması fiyatını üst taşır. Fakat bu noktada kripto varlığa yönelik talebi etkileyen başka faktörler de göz önüne alındığında ödül yarılanmasının kesin olarak fiyat artışına neden olacağını söylemek yanlış olur. 

Tarihsel bilgiler şimdiye kadar halving olayı sonrası fiyatlarda artışın gerçekleştiğini gösterdi. Fakat fiyatın yükseliş eğilimi, ilgili dönemlerde farklı vakitlerde gerçekleşti. Bu yüzden volatil piyasalarda kripto para fiyatının halving sonrası süratli halde üst hareket etmesini beklemek de gerçek olmaz.

Bitcoin halving’in tarihi anları

Bitcoin ağı şimdiye kadar 3 halving gördü. Birinci halving olayı 2012 yılında başladı ve 2024 yılında 4. halving olayı gerçekleşecek.

 

Bitcoin’in birinci halving’i 2012 yılında gerçekleşti

Bitcoin ağındaki birinci ödül yarılanması, Bitcoin token iktisadının test edilmesi konusunda son derece kıymetliydi. Bu olay, Bitcoin büyümesine nasıl tesir edeceği konusunda soru işaretlerine sahipti. 

28 Kasım 2012 tarihinde gerçekleşen ödül yarılanmasıyla blok mükafatı 50 BTC’den 25 BTC’ye düştü. Bitcoin fiyatı, yarılanmadan bir yıl sonra 12 dolardan yaklaşık %8.500 oranında artarak 1.030 dolara kadar muazzam bir yükseliş kaydetti. 

Tarihler 2016 yılını gösterdiğinde ikinci yarılanma olayı birebir merakla bekleniyordu. Ortadan geçen dört yılın akabinde Bitcoin benimsenmesi daha da artmıştı. Kripto paranın popülerliğinin artmaya başladığı bu periyotta 9 Temmuz tarihinde ikinci ödül yarılanması gerçekleşti. Bu sefer birinci olaydan farklı olarak halving öncesi kısa vadeli fiyat artışları gerçekleşti. 

madencilik mükafatı 12,5 BTC’ye düştükten sonra  BTC 650 dolar düzeyinde süreç görüyordu ve halving’in akabinde düşüş birkaç hafta daha devam etti. İkinci halving’in akabinde yaklaşık 1,5 yıl geçtikten sonra Bitcoin, o periyot tüm vakitlerin en yüksek kıymetini 20.000 dolarda belirledi. 

3. halving’in gerçekleştiği 2020 yılında ise Covid 19 krizi, tüm global iktisada ağır bir darbe vurmuştu. Bitcoin ise o periyot 10.000 doların altında süreç görüyordu. Halving sonrası yeniden 1,5 yıllık bir dönemin sonunda Bitcoin, tarihi tepesini Kasım 2021 periyodunda 69.000 dolar olarak belirledi. 

Bir sonraki yarılanmanın 2024 yılında gerçekleşmesi beklenirken blok mükafatları, 840.000 blokta 3.125 BTC’ye düşecek.

Bitcoin dışında hangi kripto para ağları halving sistemine sahip?

İş ispatı konsensüs sistemini kullanarak madencilik prosedürüyle arz edilen kripto paralar üniteleri ortasında halving aktifliği görülürken kimi kripto para üniteleri geliştiricileri, kod değişikliğiyle halving yerine arzını çatallanma üzere farklı yollarla denetim edebilir. 

Diğer yandan Bitcoin ile birlikte halving sistemine sahip altcoin’ler ortasında en çok bilineni Litecoin’dir. Litecoin, 2023 yılı Ağustos ayında gerçekleşmesi planlanan ödül yarılanmasının akabinde şu an 12,5 LTC olan ödül ölçüsü 6,25 LTC’ye düşecek. 

Ağında halving gerçekleşecek olan öteki kripto para üniteleri ortasında 2024 yılında Bitcoin ile birlikte Bitcoin fork varlıkları olan Bitcoin Cash ve Bitcoin SV’nin de ödül yarılanması olayı gerçekleşecek. An prestijiyle bu kripto para ünitelerinin beklenen ödül yarılanma tarihleri şu formda:

Piyasa bedeli yüksek kripto paralar ortasında halving gerçekleştiren öteki kripto para üniteleri ortasında Monero, Zcash, Dash ve Raven üzere varlıklar bulunuyor. 

Sonuç olarak halving, yatırımcıların başta Bitcoin olmak üzere bu mekanizmayı kullanan kripto paralara ilgi göstermesine neden olarak temel bir faktör. Buna münasebet olarak ise sınırsız arz sistemine sahip ve enflasyonist baskı altında kalan prestiji para ünitelerinin bilakis Bitcoin üzere kripto para ünitelerinin sonlu bir arz sahip olarak halving’den ötürü dezenflasyonist bir yapıya sahip olması.

Bunun yanında kripto paranın sonlu arzından ötürü yatırımcılar, spekülatif yaklaşımla Bitcoin varlıklarını uzun vadeli tutma eğiliminde olması, varlığı bir para ünitesi üzere olarak harcama eğilimini azaltıyor. Bu da Bitcoin’in bir para ünitesi özelliğini zayıflatarak emtia üzere bir yatırım aracı özelliğini öne çıkarıyor.

Yazar: Günay Caymaz