İran’da Bitcoin gerçekleri: 30,000 dolar iddiasının aslı

(ÖZEL) – ABD Başkanı Donald Trump’ın tehditleri ile ABD-İran gerilimi sürüyor. ABD’nin İran’ın dini lideri Ali Hamaney’in sağ kolu general Kasım Süleymani’yi öldürmesinden sonra Bitcoin, altın ve petrol fiyatlarında sıçramalar görülmüştü. Benzer bir sıçrama, bir önceki kadar büyük olmasa da bugün gece saatlerinde Trump’ın Twitter üzerinden İran’ı tehdit etmesiyle geldi.

Öte yandan Süleymani’nin öldürülmesi sonrasında birçok medya organında İran’da Bitcoin fiyatının 30,000 dolara çıktığı iddia edildi. Bu iddiaların hepsi LocalBitcoins’te listelenen fiyatlara dayanıyordu. Gerçek neydi? İran’da Bitcoin konusunda neler olup bittiğini anlamak için ülkenin en büyük kripto para haber sitesi CoinIran’ın kurucu ortağı A. Mahboob ile temasa geçtik.

İran’da Bitcoin’in 30,000 dolara çıktığı iddia ediliyor. Bu gerçek mi?

“Hayır, böyle bir şey yok. Burada bir durum gözden kaçırılıyor. İran’da iki farklı döviz kuru var. Biri devlet ve bankalar tarafından belirleniyor, diğeri piyasa fiyatı. 1 dolar şu anda devletin belirlediği kura göre 42,000 Riyal. Buna karşın piyasa fiyatı ise 137,500 Riyal. Devletin belirlediği kur, halk tarafından ulaşılabilir değil, sadece çok özel durumlarda kullanılıyor. Bu kurun kullanıldığı maksimum 10 kalem var. Örneğin ilaç ithalatı bunlardan biri. Bir başka örnek, bir şirket yurt dışından hammadde alacaksa devletin belirlediği kur üzerinden dolar alabiliyor. LocalBitcoins gibi platformlarda listelenen Bitcoin fiyatlarına bakarken devletin belirlediği değil, sokaktaki döviz kuru dikkate alınmalı.”

Mahboob, İran’da mevcut Bitcoin fiyatının küresel piyasadan farklı olmadığını vurguluyor. İran’da daha önce Bitcoin fiyatının küresel piyasadan önemli ölçüde ayrıştığı bir dönem olup olmadığını sorduğumuzda ise tahmin ettiğimiz yanıtı alıyoruz:

“Böyle bir dönem, Bitcoin fiyatının 20,000 dolara yaklaştığı 2017 yılının Aralık ayında oldu. İran’da Türkiye’deki borsalar kadar hacmi yüksek bir borsa yok. En büyük borsa Exir.io ve onun da işlem hacimleri çok düşük. Zaten hacimlerinin yüksek olmasını onlar da istemiyor, çünkü bu durumda hükümetin baskısı ile karşı karşıya kalıyorlar. İran’da Bitcoin alışverişi genellikle kişiler arasında gerçekleşiyor. İnternette insanların Bitcoin alım satımı için bir araya geldikleri platformlar var. 2017’de Bitcoin fiyatı tavan yaptığında İran’da da yoğun bir talep olmuştu fakat buna karşın alım yapılabilecek yer sayısı kısıtlıydı. Doğrudan Bitcoin madenciliği yapanlardan da alabiliyordunuz ancak o dönem 10 Bitcoin üretiyorsanız talep 100 Bitcoin’di ve bu fiyatların küresel piyasayla önemli ölçüde ayrışmasına neden olmuştu.”

2 milyondan fazla Bitcoin kullanıcısı

İran’da kripto para piyasası hakkında fikir edinmek istediğimizde Mahboob dikkat çekici açıklamalar yapıyor. Türkiye’de Paribu ve BtcTurk gibi kripto para borsalarının kullanıcı sayısı dikkate alındığında kripto para kullanıcılarının sayısının yaklaşık 1 milyon olduğu söylenebilir. Bu sayının İran’da çok daha yüksek olduğunu öğreniyoruz:

“Bildiğiniz gibi İran dış dünyaya kapalı bir ülke. Visa ve Mastercard gibi altyapılar kullanılamıyor. Bu, ülkede Bitcoin ve kripto paralar için ciddi bir talep yaratıyor. Örneğin internet üzerinden birine çiçek veya kendinize kitap alacak olsanız Visa ve Mastercard gibi seçenekleriniz olmadığından Bitcoin kullanıyorsunuz. Şu anda İran’da Bitcoin kullanıcılarının sayısının 2 milyondan fazla olduğunu söyleyebilirim.”

İran’da Bitcoin madenciliği

Son olarak Konu, İran’da Bitcoin madenciliğine geliyor. Mahboob, kendisinin de 6 ay kadar önce Bitcoin madenciliği yaptığını ancak devletin Bitcoin madencilerine verilen elektriğe zamlı tarife uygulamasından sonra bıraktığını söylüyor. Öncesinde ise ülkede Bitcoin madenciliği faaliyetinin çok yoğun bir şekilde yapıldığını, şu anda ise eskisi kadar olmasa da madenciliğin yine devletten gizli bir şekilde devam ettirildiğini belirtiyor. Daha çarpıcı olarak Mahboob, bizzat devletin Bitcoin madenciliği yaptığını ifade ediyor. Bitcoin madenciliği yapmak isteyen kişi ve kurumlara ise elektrik kilovat saat başına 3 cent’ten veriliyor. Bu işi yasa dışı şekilde yapanların ise tespit edildiklerinde cihazlarına el konuluyor ve elde ettikleri kârın 3 katı kadar ceza kesiliyor.