Finansal Okuryazarlık ve Peter Lynch’in Yatırım Stratejileri

Finansal Okuryazarlık ve Önemli İsimler

Peter Lynch, Robert Kiyosaki, Warren Buffett, Charlie Munger, Benjamin Graham ve Mark Douglas gibi isimler, finansal okuryazarlık kitapları yazıldığında sıkça karşımıza çıkan önemli figürlerdir. Bu isimler, sadece kendi alanlarında değil, genel olarak finans dünyasında da saygı gören uzmanlardır. Her biri, zengin bilgi birikimlerini ve tecrübelerini kitaplarına dökerek, okuyucuların finansal okuryazarlıklarını geliştirmelerine yardımcı olmayı hedeflemiştir.

Ancak, birçok kişi bu değerli eserleri incelemek yerine, sadece içeriklerinde bahsedilen isimlere atıfta bulunmayı tercih etmektedir. Türkiye bağlamında, okuma kültürünün zayıf olması ve bireylerin dikkat sürelerinin kısa olması, bu durumun en büyük nedenlerinden birisidir. Bu yüzden, ben de etkileyici bulduğum bu kitaplardan bazı kısımları alıntılayarak, notlarımı paylaşacağım yeni bir yazı serisine başlamaya karar verdim. Böylece, okuyucular bu önemli bilgileri öğrenirken, kitapları okuma fırsatı bulamayanlar da faydalanmış olacaklar.

Peter Lynch’in Görüşleri

Serimize, en çok etkilendiğim kişilerden biri olan Peter Lynch ile başlamak istiyorum.

“Profesyonellere kulak asmayın”

Peter Lynch’in ilk tavsiyesi, “Sakın profesyonellere kulak asmayın” şeklindedir. Bu, gerçekten de çarpıcı bir başlangıçtır. Zira piyasalar hakkında yeterli bilgiye sahip olmayan pek çok kişi, başkalarının görüşlerine dayanarak hareket etmekte ve işin uzmanlarını dinleyerek hızlı bir şekilde zengin olabileceklerine inanmaktadır. Ancak Lynch’e göre, profesyonellerin diğer yatırımcılardan en büyük farkı, “bildiğini düşündüklerini” satma yetenekleridir. Hiçbir bilgiye sahip olmayan yatırımcılar, bu kişiler tarafından yapılan spekülasyonlara ve etkileyici söylemlere kapılarak, yatırım kararlarını yeniden şekillendirmektedir.

Wall Street ve Eski Yunanlılar

Lynch, birçok yatırımcının aksine kendisini matematik, fizik ya da kimya gibi alanlarda değil, felsefe, tarih ve psikoloji gibi sosyal bilimlerde geliştirmiştir. İşin sadece mekanik bir yönü olduğunu düşünmenin yanlış olduğunu vurgulayan Lynch, “Eğer formüllerle ya da yalnızca sayılarla açıklayabileceğimiz bir şey olsaydı, herkes çoktan zengin olmuş olurdu” demektedir. Ona göre, işin felsefesini çözmek, mantıklı ve mantıksız yönlerini araştırmak ve sağlam bir psikoloji inşa etmek çok daha rasyonel bir yaklaşımdır. Lynch, Wall Street’in Eski Yunanlılar gibi düşündüğünü ifade ederek, “Eski Yunanlılar, gün boyunca bir atın kaç dişi olduğunu tartışırlarmış. Oysa atın ağzını açıp kaç dişi olduğunu görmek varken, tartışarak cevaba ulaşabileceklerine inanırlarmış” şeklinde bir örnek vermektedir. Benzer bir mantıkla, birçok yatırımcı da borsadaki şirketlerin veya kripto paraların fiyatlarının nereye gideceğini araştırmakta, grafiklerle boğulmakta ve sadece grafikler üzerinde şekiller çizmektedir. Oysaki, yatırım yapılan ürünün kendisini incelemek çok daha mantıklı bir yaklaşımdır. Potansiyeli olan bir ürün, uygun bir trendle desteklendiğinde hızla değer kazanabilir.

Sürü Psikolojisini Anlamak

“Borsada genellikle sürü psikolojisi hâkimdir. İnsanlar, potansiyeli olan iyi bir şirketi ucuzdan almak yerine, herkes o şirketi tercih etmeye başladığında almaya karar verirler, çünkü diğerleri mutlaka bir şey biliyor olmalıdır. Ayrıca, sürüden ayrı kalmanın riskli bir hareket olduğunu düşünürler ve herkesin tercih ettiğinin güvenli bir liman olduğunu varsayarlar.”

Benzer bir yanlılığın kripto sektöründe de mevcut olduğunu görmekteyiz. Burada, “trend” dediğimiz olgunun temel mantığı da sürü psikolojisi üzerine kuruludur. İnsanlar, nedenini bilmeden sadece başkalarının alması dolayısıyla belirli ürünlere yönelmektedir. Özellikle Solana kumarhanelerinde yeni çıkan birçok kripto paranın hızlı bir ivme kazanmasında, yazılan hikayelerin ve kitle hareketlerinin etkisi büyük olmaktadır.

Dış Seslerden Soyutlanmak

“Asıl bilgiler yazılı kaynaklarda bulunsa bile birçok yatırımcı, duvarları dinlemeyi tercih eder. Dışarıdan duyduğumuz bilgiler daha cazip gelir; çünkü ulaşılması kolaydır, zaman kaybettirmez ve gerçekliğini sorgulamayız. Aksi takdirde, neden bize söylesinler ki? Borsa konusunda verilen öğütler, ister iyi ister kötü olsun, insanın aklına kazınır ve bir gün hiç beklenmedik bir anda tekrar hatırlanır.”

Bu durum, birçok yatırımcının ne iş yaptığını bilmediği şirketlere yatırım yapmasına neden olur. Kendimizi dış seslerden ne denli soyutlayabilirsek, planımıza o kadar sadık kalabiliriz. Özellikle kripto sektöründe, havalı birkaç kelime, etkileyici bir internet sitesi ve güzel editlerle pek çok sahte şirket, yatırımcıları kandırmaya çalışmaktadır. Dolayısıyla, iyi bir araştırma yapmak zorundayız. Keşke kolay yoldan para kazanmanın bir yolu olsaydı; ancak yaklaşık 8 milyar insanın yaşadığı bir dünyada, sınırlı kaynakların bir kısmını elde etmek için mücadele ettiğimizi düşündüğümüzde, aslında ne kadar zor bir şeyi başarmaya çalıştığımızı daha derin bir şekilde değerlendirebiliriz.