İktisat alanına çok büyük katkıları olan Milton Friedman, düşünce yapısından dolayı periyodunda birçok tenkide maruz kalsa da öngörülerinin neredeyse hepsi gerçekleşti.
Bunlardan biri de kimsenin inanmadığı, onun “e-para” dediği kripto paraydı. Vakitsiz görüşleriyle iktisat dünyasını etkilemeyi başaran Friedman’a daha yakından bakalım.
İlk olarak Friedman’ın birkaç satıra sığdıramayacağıız hayatını, elimizden geldiği kadarıyla anlatalım.
1912 yılında dünyaya gelen Milton Friedman, üniversitede matematik okumuştu ve iktisat hocalarından hayli etkilenmişti. Daha sonra matematik branşını değiştirdi ve yüksek lisans çalışmalarını iktisat üzerine ağırlaştırdı. Farklı üniversitelerde, stopaj yordamıyla gelir vergisi toplanması üzere bahislerde iktisat alanına pahalı katkılar yaptı.
Tüketim tahlili, para tarihi ve teorisi, istikrar siyasetinin karmaşıklığı hakkında yaptığı araştırmalardan ötürü 1976 senesinde Nobel İktisat Ödülü’nü almaya hak kazandı. 65 yaşında aldığı bu mükafattan 1 sene sonra emekli oldu lakin iktisat ve iktisat alanında çalışmalarına hayatı boyunca devam etti. 2006 yılında ise 94 yaşındayken kalp krizinden hayata gözlerini yumdu.
Yaşamı boyunca öğrendiklerini ve ortaya koyduklarını, gelecek kuşaklarla paylaşmak isteyen bir ustaydı.
Dünyayı sayılar aracılığıyla gören büyük usta, liberal bakış açısı yüzünden çok fazla tenkide maruz kalmıştı lakin varsayımları daima gerçek çıkmıştı. Bunlardan biri de 21. yüzyılın başlangıcından çabucak evvel ortaya koyduğu ve kimsenin inanmadığı kripto para üniteleriydi.
Fütürist usta, internetin potansiyelini ta o yıllardan görebilmişti. Farklı para ünitelerinin kullanılmasından kaynaklanan vergileri ortadan kaldırarak dünyanın irtibat kurmasına imkan tanıyacak elektronik paraya gereksinim duyulacağını söylemişti. Ayrıyeten internetin, milletlerarası alanda kullanılacak bir e-para ünitesi yaratarak hükûmetlerin rolünü azaltmada azımsanamayacak bir faktör olduğunu söylemişti.
Öngördüğü, geleceğin platformuna uygun bir elektronik para ünitesi olmasıydı.
1999 yılında Ulusal Vergi Mükellefleri Birliği tarafından gerçekleştirilen bir röportajda Friedman, bugün kripto para üniteleri olarak isimlendirdiğimiz şeye ilişkin bu kanıyı lisana getiren birinci kişi olmuştu.
“A ve B’yi bilmeden ya da B ve A’yı bilmeden, parayı A’dan B’ye aktarın.” cümlesini kuran iktisatçı, merkezi olmayan bir para ünitesi hakkında kusursuz bir örnek vermişti ve para sisteminde bu türlü bir değişikliğin kaçınılmaz olduğunu vurgulamıştı.
Değişimi, olumlu yorumluyordu Friedman.
Yeni teknolojilerin ortaya çıkmasıyla sistemin değişmeye başlaması, dünyanın evrimini sürdürmeye devam ettiğini ve daha âlâ bir hayatın müsaadeden gidildiğini gösteriyordu ona nazaran.
Böylece dünya nüfusu, özgür bir toplum olarak yaşayacaktı ve şirketler bu elektronik para ünitesinin üretiminde denetim sahibi olamayacaklar için güçlerini bir bir kaybedecekti. Hükûmetlerin vergi toplaması zorlaşırken dünya çapında daha istikrarlı bir gelir dağılımı olacaktı.
3 sene daha yaşasaydı kestirimlerinin hayata geçtiğini görebilirdi.
Friedman 2006 yılında hayatını kaybettikten 3 yıl sonra, ilk kripto para ünitesi Bitcoin, Satoshi Nakamoto tarafından piyasaya sürüldü. Ne yazık ki artık dünyada olmayan büyük iktisatçı, iddialarının gerçeğe dönüştüğünü, hatta dünya çapında beşere sunduğu özgürlükleri göremedi.
İlgiyle okuyacağınız öteki içeriklerimiz:
Loading...
