Investing.com – Kripto para sanayisi elektronik bir ödeme sistemi olarak ortaya çıkan Bitcoin’in akabinde süratle gelişim göstererek çok çeşitli dallara yayıldı.
Endüstri, kısa tarihinde 3 trilyon dolarlık piyasa kıymetine kadar ulaşarak finansal piyasalarda yerini aldı. Kripto paralar daha çok projelerin mahallî varlıklarının ikincil piyasalarda alım satımı yapılarak spekülatif faaliyetleriyle gündeme geliyor. Lakin projelerin ekosisteminde kullanılan bu kripto paralar, tıpkı vakitte klâsik piyasalardaki pay senetleri üzere şirketlerinin pahası nispetinde bir varlığı temsil ediyor.
Bu açıdan bakıldığında kripto paralar aslında spekülatif gayeli kullanımları dışında yeni gelişen bir finansal yapının da kıymetli bir ögeleri olarak karşımıza çıkıyor. Buna nazaran kripto paraların altında yatan teknoloji olan Blockchain ile finansal teknolojinin değerli bir paydaşı olarak içsel bedel kazanmaya başladı.
Bugün birçok şirket kripto para şirketleriyle iş birliği kurarak fintek dalında yenilikçi yaklaşımı benimseme yolunda ilerliyor. Bunun yanında risk sermayesi şirketleri de kripto şirketlerine yaptıkları yatırımlarla bu alanda faaliyet gösteren projeleri desteklemeye devam ediyor.
Bu yazı dizimizde kripto sanayisindeki dalları ele alarak bu kesimlerde faaliyetlerine devam eden protokoller ve projeler hakkındaki ayrıntılara değineceğiz.
Kripto sanayisinde belli emellerle faaliyet gösteren kesimleri şu halde kategorize edebiliriz:
- Katman-1 Protokolleri (Layer 1)
- Katman-2 Protokoleri (Layer 2)
- İş İspatı Varlıkları (Proof Of Work)
- Hisse İspatı Varlıkları (Proof Of Stake)
- Merkezsiz Finans (DeFi)
- Likit Staking
- Gaming
- Altyapı Protokolleri (Infrastructure)
- Metaverse
- Fan Token
- Meme Coin
Burada sınıflandırılan alanlardan kimileri birbirleriyle yakın alakalı bölümler olarak yorumlanabileceği üzere birtakım alanlar, alt bölüm olarak da tanımlanabilir. Kripto sanayisinde birçok bölüm birbirleriyle kontaklı olarak kabul edilirken bir projenin ya da protokolün birkaç kategoride yer aldığını görebiliriz. Buna nazaran birtakım projeler sınıflandırılırken uzmanlaştıkları alanlar baz alındı.
Katman-1 Protokolleri (Layer 1)
Kripto para ekosisteminin ana Blockchain ağı, katman-1 (layer 1) olarak söz edilir.
Katman-1 Blockchain nedir?
Ana ağ olarak tabir edilen katman 1 protokolleri, süreçlerin kendi Blockchain ağı üzerinde işlendiği ve sonuçlandırıldığı sistemlerdir. Bu süreçler gerçekleşirken öteki bir ağa gereksinim duymayan ana ağlar, süreç fiyatı olarak kendi tokenlerini kullanır.
Blockchain ağı üzerindeki süreçlerin işlenmesi ve sonuçlandırılması doğrulayıcı (node) ismi verilen şahıslar tarafından gerçekleştirilir. Doğrulayıcılar, makul bir yazılım yoluyla Blockchain ağına bağlanan ve ağa güvenlik sağlayan sistemlerdir. Buna nazaran bir ağda doğrulayıcı sayısı ne kadar çok ise o ağın merkezsizliği o derece yüksektir ve güvenlik için olumlu bir olgudur. Lakin bu ağın ölçeklenebilirliği noktasında kimi sıkıntılara yol açabilir.
Ethereum ağının kurucu ortağı Vitalik Buterin katman 1 Blockchain ağları için üstte bahsedilen konuları ayrıntılandırarak Blockchain üçlemesi olarak tanımlamıştır. Blockchain ağlarının 3 ana saç ayağını oluşturan olgular, güvenlik, merkezsizlik ve ölçeklenebilirlik olarak söz edilir. Vitalik Buterin, bu 3 kavramın birebir anda azami düzeyine çıkamadığı üzerinde durmuştur. Başka bir deyişle Blockchain ağı merkezsizliğini yitirdikçe daha az inançlı olurken daha ölçeklenebilir bir yapı haline gelir. Bu da doğrulayıcı sayısının daha az olduğu ağlarda süreçlerin daha süratli gerçekleştiği halinde açıklanır.
Yıllar geçtikçe Blockchain ağında güvenliği azami derece tutarak daha süratli süreçlerin gerçekleştiği konsensüs düzenekleri geliştirildi ve geliştirilmeye devam ediyor. Ayrıyeten vakit içinde katman 1 ağındaki süreçlerin daha süratli biçimde işlenmesine imkan sağlayan katman 2 ağları da sanayide değerli bir yer edindi.
Katman 1 ağları kripto sanayisinde fon transfer sistemleri olarak kullanılabildiği üzere merkezsiz uygulamalara da güç sağlar.
En büyük 10 katman-1 Blockchain ağı
- Bitcoin (BTC)
- Ethereum (ETH)
- BNB
- Cardano (ADA)
- Solana (SOL)
- Polkadot (DOT)
- Avalanche (AVAX)
- Bitcoin Cash (BCH)
- Aptos (APT)
- Hedera (HBAR)
Yazı dizimize kesimin en büyük katman-1 Blockchain ağlarını tanıtarak ve devamında katman-2 ağları hakkında bilgi vererek devam edeceğiz.
Loading...
